Aromaterapi
Uçucu yağların fiziksel ve psikolojik olarak rahatlamak için kullanıldığı uygulamadır. İyileştirme, rahatlatma ve enerji verme özelliği ile aromaterapi, aynı zamanda alternatif tıbbın dallarından birisidir. Koku anlamına gelen "aroma" ve iyileştirmek üzere yapılan uygulama anlamına gelen "terapi" kelimelerinin birleşiminden oluşan aromaterapi, bitkilerin özlerinden çıkarılan yağların doğru ve güvenli kullanımı ile insanın gerek bedeninin gerekse zihninin doğal özlerle iyileştirilmesini hedefler.

Aromaterapinin Kökeni
Antik Yunan’dan Roma’ya, Eski Mısır’a çeşitli bitki yağları 6000 yıldır iyileştirmek, kendini iyi hissetmek ve fiziksel - psikolojik bakım için kullanılmaktadır. Hipokrat, Galen, İbn-i Sina gibi önemli bilginler, bitkilerin tıbbi kullanılışlarıyla ilgili değerli çalışmalar yapmışlar ve günümüzdeki çalışmalara temel olmuşlardır. Uçucu yağların kullanımı çok eskilere dayanmaktadır. İbn-i Sina, Romalılardan sonra kaybolmaya yüz tutan basit damıtma yöntemini geliştirmiştir. 10. yüzyılda damıtma yöntemiyle gül yağı elde ettiğini ve bunu hastalarında kullandığını biliyoruz.

Mısırlı bilim adamı Imhotep’ten tıbbın babası Hipokrat’a kadar banyo, masaj ve iyileştirici olarak yaygın olarak yararlanılmış olan bitki yağları ancak 20.yüzyılda yeniliklerle farklı bir şekilde tanımlanmıştır. 1920’lerde kendini laboratuvarında geçirdiği kaza sonrasında, bitki yağlarının iyileştirici özelliklerini keşfetmeye adamış olan Fransız kimyager René Maurice Gattefossé ilk kez "aromaterapi" ifadesini kullanır. Lavanta yağının acıyı dindirici özelliğini kendisi deneyimleyen Gattefosé’in çalışmaları Jena Valnet tarafından geliştirilmiş ve II. Dünya Savaşı’nda yaralı askerlerin acılarının dindirilmesinde kullanılmıştır.

Günümüzde aromaterapi; cilt ve saç bakımı ürünleri formüllerinden, stres yönetimine, fabrikalardaki hataların azaltılmasından, uzun süreli hastane desteği gören kişilerin daha konforlu bir dönem geçirmelerine, fitokimyasal özellikleri nedeniyle alternatif ilaç sentezlerinden, antimikrobiyal koruyucu sistemlerine kadar ve daha pek çok alanda bilimsel olarak kullanılmakta ve geliştirilmektedir.

Aromaterapide Bilinmesi Gerekenler
Bitki yağlarına ek olarak aromaterapi; soğuk preslenmiş meyve yağları, hidrosol(hidrolat), baharat, maya, deniz ve kaya tuzu, şeker, termal kil ve çamur ayrıca diğer doğal içeriklerin kullanımını destekler. Aromaterapide kullanılan bitki yağlarının parfüm yapımında kullanılan esanslardan farklı olduğu bilinmelidir. Aromaterapide kullanılan yağlar;
• Bakteri önleyici olabilir; in vitro(çözünme) testlerinde biberiye, karanfil, misket limonu(lime) ve tea tree yağında anti bakteriyel özellikler saptanmıştır.
• Mantar önleyici olabilir; in vitro(çözünme) testlerinde Herpes’e karşı tea tree, lemongrass, sandal ağacı, nane, zencefil, kekik ve çördük otunun bağışıklığı destekleyebildiğini göstermektedir.
• İltihap dindirici olabilir; in vitro(çözünme) testlerinde karanfil, tarçın, adaçayı, okaliptüs, çörek otu, defne yaprağı iltihap ve yaralardaki ısı artışını kontrol edici olarak rapor edilmiştir.
• Sakinleştirici olabilir; yapılan çeşitli çalışmalarda lavanta, gül ve melek otundan elde edilen yağların teskin edici özellikleri saptanmıştır.

Yaygın Olarak Kullanılan Bitki Yağları
Reyhan parfümeride saf, tatlı ve yumuşak aroması için kullanılan reyhan aromaterapide, baş ağrılarının ve migrenin hafifletilmesinde etkilidir. Pek çok türü olup bazı türlerinden hamilelikte kaçınmak gerekmektedir.
Bergamot parfümeride en yaygın olarak kullanılan kokudur. Strese bağlı cilt problemlerinde özellikle okaliptüs yağı ile birlikte kullanıldığında daha da etkilidir.
Karabiber keskin ve baharatlı bir kokusu vardır. Dolaşım sisteminin harekete geçirilmesi ve kas ağrı ve acılarının hafifletilmesinde kullanılır. Ciltteki çürüklerin iyileşmesinde kan dolaşımını hızlandırdığı için etkilidir.
Karanfil antiseptik ve spazm çözücü özelliğe de sahiptir.
Yasemin afrodizyak olarak kullanılır. Sakinleştirici etkisi vardır.
Lavanta küçük yara ve kesiklerin iyileşmesinde etkili bir antiseptik olan lavanta, sakinlik ve rahatlık da verir. Baş ağrıları ve migrene de iyi gelir.
Limon modunuzu değiştirip enerji ve ferahlık verir.
Gül afrodizyak etkiye sahiptir. Tonik olarak kullanılır.
Sandal ağacı afrodizyak olarak kullanılır.
Tea tree etkin antimikrobiyal özelliğe sahiptir, yara ve iltihaplı durumlar için tercih edilir.

Yaygın Aromaterapi Uygulamaları

Banyolar
Yağların banyoda kullanımı, rahatlamak ve terapi etkilerini görmek hem kolay hem de etkili yoldur. Suyun kendisinin rahatlatıcı etkisi düşünüldüğünde yağlarla zenginleştirilen bir terapiden söz etmiş oluruz. Doldurduğunuz küvete 10 damla tercih ettiğiniz bitki yağından ya da bitki yağı karışımından ekleyin. 10 dakika kendinizi suya bırakın ve buharını içinize çekin. Bu tip banyolar bebeklerin de keyfini yerine getirecektir, sadece yağ miktarını azaltmanız yerinde olacaktır.

Kompresler
100 ml. ılık suya 5 - 10 damla uçucu yağı ekleyin ve bir parça temiz pamuk parçasını suya batırarak pamuğu rahatsız bölgeye uygulayınız.

Solunum Yoluyla Aromaterapi
Bir çanak buharlı suya 5 - 10 damla uçucu yağ ekleyin ve başınızı bir havlu ile kapatarak buharı birkaç dakika içinize çekiniz.

Buhurlar
Uçucu yağlar buhurdanda su ile birleştirilerek kullanıldıklarında yaşadığınız mekanların havasını değiştirebilirler. Kendinizi iyi hissettiren atmosferi yakalamak için kendinize uygun yağı bulmanız gerekecektir. Bu yağı bulduktan sonra yapmanız gereken buhurdanın haznesine bir miktar su koyup 3 - 5 damla yağ eklemektir. Buhurdanda yakacağınız mum ile mekanı istediğiniz koku kaplayacak ve uzun süre etkisini gösterecektir.

Masaj
Yüzyıllardır kullanılan ve Yunanca dokunmak anlamına gelen “masso” filinden gelen masaj, insan etkileşiminin önemli bir ögesi olan dokunmanın iyileştirici bir yöntem olarak kullanılmasıdır. Masaj ile dolaşımın hızlanması, kasların gevşetilmesi ve duyusal uyarım sağlanmış olur. Masaj spa uygulamalarının da temel ögesidir. Masajda bedenin kendi kendisini onarmasına yardımcı olunması ve sağlıklı, iyi hissedilmesi esastır.

Masaj ile;
• Stress azaltılır
• Gevşeme sağlanır
• Dolaşım geliştirilir
• Kan basıncı düşer
• Kaslar rahatlar
• Esneklik sağlanır
• Solunum geliştirilir
• Gerginlik, baş ağrıları hafifletilir
• Bağışıklık sistemi güçlendirilir
• Depresyon azaltılır

Kaynaklar
Beck, Mark (1999), Milady's Theory and Practice of Therapeutic Massage. 3rd ed. Albany: Milady Publishing Company
Thomson, Ann (1999), Tidy's Physiotherapy. 12th ed. Woburn: Butterworth-Heinemann
Fritz, Sandy (1995), Mosby's Fundamentals of Therapeutic Massage. St. Louis: Mosby - Year Book, Inc.